Proje Şirketi Nedir? İnşaat İşleri ve Müteahhitlikte Proje Şirketleri

Proje şirketi nedir? Müteahhitlik ve inşaat işlerinde proje şirketin yeri nedir? Proje şirketlerin özellikleri ve finansal borç yükümlülükleri nelerdir? Proje şirketlerin çalışma sistemi nasıldır?

İnşaat İşlerinde Proje Şirketi Nedir?

Bir iş için birkaç firmanın bir araya gelerek ve sadece o işe özel olarak kurulan şirkete proje şirketi denir. Yeni bir yaklaşım olarak karşımıza çıkan bu şirket türü inşaat işleri için oldukça uygun bir şirket türüdür. Bu şirket türünün en büyük özelliği yapılacak işin finansmanının sponsorlar tarafından karşılanmasıdır. Ayrıca bu özel şirket borçların geri ödenmesinden ya sorumlu değildir ya da sınırlı sorumluluğa sahiptir. Projeye kim sponsor olmuşsa sorumluluk da ona aittir. Bu sponsorlar genellikle finans şirketleridir. Türkiye’de ise sponsorlar genellikle yerel bankalar olmaktadır.

Özellikle büyük ölçekli inşaat işleri için kurulan özel proje şirketleri diğer şirketlerden bağımsız olarak çalışır ve borçlardan dolayı sadece proje şirketi sorumludur. Yani şirketin ortakları diğer ticaret işleriyle ilgili herhangi bir yükümlülüğe sahip değildir.

Kredileri Geri Ödeme Yükümlülükleri Yok

Proje şirketlerinin en önemli özelliği; inşaat projesi için almış oldukları kredileri geri ödemekle sorumlu olmamalarıdır. Bu konu biraz kafaları karıştırabilir. Çünkü kredi alan bir şirketin bu kredinin ödenmemesinden dolayı sorumlu olmaması biraz ilginç gelebilir. Bunu bir örnekle açıklayabiliriz. Örneğin bir inşaat firmasının arazisi üzerine AVM projesi düşünülmektedir. Ancak inşaat şirketi bu AVM’yi yapmak için gerekli mali güce sahip değildir. Bu durumda inşaat firmasının iki seçeneği vardır, ya klasik kurumsal finansal kredi seçeneklerini kullanacaktır ya da projeye sponsorlar bularak bir proje şirketi kuracaktır.

İnşaat Projesi Maliyetini Garantörler Üstleniyor

Bilindiği üzere klasik proje finansmanı en basit şekilde; bir finansal kurumdan (Türkiye’de yerel bankalar) proje için geri ödemeli kredi desteği sağlamaktır. Bu tercih üzerinde durmayıp proje şirketi kurup ve projeye finansman sağlayacak sponsorların yardımıyla AVM inşaatının yapılacağı üzerinde duracağız. Buna göre proje maliyeti çıkarıldıktan sonra proje için sponsorlar bulunur. Söz konusu bu sponsorlar projenin garantörüdür. Yani projenin tamamlanmasından sorumludurlar.

Örneğin; A şirketi AVM inşaatı için garantörler ile özel bir sözleşme yapar. Bu sözleşmede yapılacak AVM’nin gelirleri üzerine belli bir oranda anlaşılır (ya da başka bir seçenek için anlaşılır ancak burada konuyu basitleştirmek amacıyla kira seçeneği kullanılmıştır). Buna karşılık garantörler denilen sponsorlar AVM inşaatını yapacak proje şirketinin finansman ihtiyacını karşılarlar. Aynı zamanda söz konusu bu proje şirketi diğer finansal kurumlardan ya da başka kurumlardan da borçlanabilir. Bu borçlardan dolayı sponsorlar sınırsız olarak sorumlu olurlar. Bunun karşılığında proje inşaat şirketi AVM inşaatını tamamlar ve teslim eder. Bu iş sonucunda AVM’den elde edilecek kiraların nasıl bölüşüleceği ya da kullanım hakları ile ilgili anlaşmalar inşaat şirketi ve garantörler arasında serbestçe anlaşılabilir. Örneğin kira gelirleri inşaat şirketi ile garantörler arasında %40’a karşın %60 paylaşılabileceği gibi kira hakları 10 yıllığına garantör firmalara da bırakılabilir.

Büyük Ölçekli İnşaat ve Yapı Projeleri İçin Uygun

Proje şirketi oldukça karmaşık finansal hesaplar gerektirir. Ayrıca örnekten de anlaşılacağı gibi proje şirketleri büyük ölçekli ve referanslı şirketlerin yer aldığı projelerde kullanılır. Bu yüzden burada konu sadece müteahhitlik açısından ele alınmıştır. Son dönemlerde havalimanı, köprü ve stadyumlarda kamu özel iş ortaklığı şeklinde birçok proje şirketi kurulmuş ve bu proje şirketleri kamu bankaları tarafından finanse edilmiştir.