Taşıyıcı Elemanlarına Göre İnşaat Çeşitleri ve Yapı Türleri
Yapı türleri ve yapı çeşitleri nelerdir? İnşaat işlerinde ve inşaat projelerinde yapılarda kullanılan taşıyıcı elemanlar hangileri? İnşaatlar taşıyıcı sistemlerine göre kaça ayrılır, nasıl sınıflandırılır? Yığma yapı, kagir yapı, ahşap iskeletli yapı, prefabrike yapı, betonarme yapı, karkas iskeletli yapı ve çelik yapı nedir?
Geçmişten günümüze inşaat projelerinde kullanılan sistemler farklılık gösterse de belli başlı sistemler mevcuttur. Yapıların inşasında en önemli sistemlerden bir tanesi de taşıyıcı sistemlerdir. Peki yapıların sınıflandırılması kapsamında inşaat işlerinde ve inşaat projelerinde kullanılan taşıyıcı elemanlar nelerdir? Taşıyıcı sistemlerine göre yapılar kaça ayrılır, nasıl sınıflandırılır, yapı türleri ve çeşitleri nelerdir?
Yapılar çeşitli şekillerde sınıflandırılabilirler. Bunların en önemlisi, yapının kaba inşaatını oluşturan ve yük taşıyan elemanların yapılış ve üzerine gelen yükleri taşıyış şekillerine göre sınıflandırılanıdır. Taşıyıcı olarak kullanılan sistemler farklı özelliklere sahip olmakla birlikte yapıldıkları malzeme itibariyle de projeye uygun olmalıdırlar. Şimdi gelin taşıyıcı eleman ve sistemlerine göre yapı türleri ve çeşitleri neler inceleyelim…
Taşıyıcı Elemanlarına Göre İnşaat ve Yapı Türleri
Yığma İnşaat ve Yapılar: Binadaki döşeme ve çatı gibi yatay taşıyıcı sistem yükleri iç ve dış duvarlar tarafından taşınarak temele nakledecek şekilde yapılan yapılardır. Bu tür yapılarda yükün tamamını duvarlar taşıdığından, yapının bazı bölümlerindeki duvarların yerlerinin değiştirilmesi veya iptal edilmesi yapının statiği bakımından tehlikeli ve zordur. Yığma yapılar da kendi arasında ikiye ayrılmaktadır:
- Ahşap Yığma Yapılar: Bu tür yapılarda taşıyıcı elemanlar olarak kullanılan duvarlar ahşap ve ahşap kökenli malzemelerden yapılır.
- Kagir Yığma Yapılar: Bu tür inşaat ve yapılarda duvarlar tuğla ve çeşitli doğal taşlardan örülürler. Duvarlar tuğla ile örülecekse yük taşıdığı için en az bir tuğla kalınlığında (20 cm) olmalı ve içi dolu tuğlalardan kullanılmalıdır.
Karkas İskeletli Yapılar: Bu sistemlerle yapılan inşaatlarda yükü taşıma ve aktarma işlemi şu sıraya göre oluşturulmaktadır. Döşeme ve çatılar kendi ağırlıklarını ve üzerlerine gelen yükleri yatay taşıyıcı elemanlar olan kirişlere iletirler. Kirişler bu yükleri, üzerine oturdukları düşey taşıyıcı elemanlara yani kolonlara iletirler. Yapıdaki bu sistem sayesinde kolonlar arasında boşluklar oluşur. Bu boşlukları kapatmak ve yapıyı bölümlere ayırmak için delikli tuğla veya gaz beton gibi bloklardan duvarlar örülür. Karkas yapılarda duvarlar yük taşımazlar. Bu nedenle, bölümler arasındaki duvarlar iptal edilebilir veya yeri değiştirilebilir. Yapının bir kısmı karkas bir kısmı da ahşap yapılabilir. Bu durumda yapı “karma yapı” veya “yarı karkas yarı yığma yapı” adını alacaktır.
Ahşap İskeletli Yapılar: Bu tür yapılarda yatay yada düşey taşıyıcı elemanlar tamamen sert ağaç türlerinden yapılır. Tarihi evlerde çokça kullanılan bir sistem olmakla birlikte tarihi evler ahşap iskeletli yapılara en iyi örnekler olarak öne çıkar.
Betonarme İskeletli Yapılar: Bu tür ülkemizde en fazla kullanılan yapı türüdür. Söz konusu bu inşaat türlerinde yatay ve düşey taşıyıcı sistemler betonarme elemanlarda yapılmaktadır.
Çelik İskeletli Yapılar: Yatay ve düşey taşıyıcı elemanları çelikten yapılan yapı türüdür. Söz konusu bu yapılar çeşitli cins ve ebatlardaki, profil ve levhalardan; kaynak, cıvata ve perçin gibi farklı birleştirme yöntemleri kullanılarak oluşturulurlar. Aynı kesitteki beton ve ahşap elemana göre daha çok yük aktarabildiklerinden çok katlı yapılarda özellikle tercih edilirler.
Prefabrike (Endüstrileşmiş) Yapılar: Binanın taşıyıcı sistemini oluşturan yapı elemanları, inşaat yerinde birleştirilebilecek şekilde önceden atölyelerde hazırlanan yapı türüdür. Bina temeli projesine uygun olarak inşa edildikten sonra üst yapı elemanları yerlerine yerleştirilip, birleştirilir. Birleştirilen bu elemanlarda kullanılan malzemenin ağırlığına göre bu yapı türü iki kısma ayrılmaktadır:
- Hafif Prefabrike Yapılar: Kullanılan malzeme gaz beton, boşluklu beton veya hafif agregalı betondur. Yük taşıma kapasitesi az olmasına karşın, ısı ve ses yalıtımıyla yeterlilik sağlanır.
- Ağır Prefabrike Yapılar: Kullanılan malzeme daha yoğun ve granülometriktir. Çok katlı yapılarda ısı ve ses yalıtımından çok, mukavemet ön planda olduğundan bu tür malzeme kullanılır.
Şuna da göz atmak isteyebilirsiniz: Hizmet ve Kullanım Alanlarına Göre Yapı Türleri Neler?
